у біблейскія часы гэта назва ставілася да паўночных плямёнаў ізраілітаў. Габрэі заўсёды лічылі сябе спадчыннікамі старажытных ізраільцян. Гэты тэрмін насіў перш за ўсё культурна-рэлігійны сэнс. У наш час Ізраіль - гэта назва дзяржавы, абвешчанай у 1948 г.

хірургічнае выдаленне крайняй плоці. Праводзіцца ва ўзросце васьмі дзён і сімвалізуе сабой устанаўленне дагавора паміж Богам і чалавекам

вядомы рабі ў старажытнай Палестыне (50-135 гг. н. э.). Вялікі вучоны, які заснаваў акадэмію ў г. Бне Шлюб, Акіба бен Іосеф быў таксама легендарным містыкам і вучнем. У 135 г. н. э. закатаваны рымлянамі

святы каўчэг, прызначаны для захоўвання рукапіснага скрутка Торы, які звычайна ўсталяваны ў сінагозе ля сцяны з усходнягабокуна ўзвышэнні з прыступкамі

першапачаткова тэрмін «ашкеназі» адносіўся да народаў і краін, размешчаных ад Еўфрата да Арменіі. У сярэднія вякі ім сталі абазначаць вобласць яўрэйскага рассялення ў Паўночна-Усходняй Еўропе. Сёння гэты тэрмін адносіцца да ўсяго комплексу культурных праяў у жыцця яўрэяў Усходняй Еўропы і Расіі

узвышэнне, звычайна ў цэнтры сінагогі, дзе знаходзіцца спецыяльны стол для публічнага чытання скрутка Торы і адпаведнага ўрыўка з кніг прарокаў (Гафторы) падчас богаслужэння. Назва адносіцца і да самога стала. Верхняя паверхня стала часта размешчана не гарызантальна, а з невялікім ухілам. Урыўкі з прарокаў, у адрозненне ад тыднёвага раздзела, прынята чытаць, знаходзячыся збоку ад стала, а не перад ім

адпаведна «сын (дачка) запаведзі». Першапачаткова выраз азначаў асабістую адказнасць за выкананне боскіх запаведзяў іўдаізма. Цяпер абазначае перыяд рэлігійнага паўналецця хлопчыка ці дзяўчынкі : для хлопчыкаў - 13 гадоў, для дзяўчынак - 12 гадоў і адзін дзень

мудрэц класічнага перыяду, які жыў у Вавілоне, часта яго называюць "патрыярхам". Яго вучэнне выражае ідэалы фарысейства і з'яўляецца асновай традыцый фарысеяў і спосабаў іх інтэрпрэтацый Бібліі. Школа яго прадаўжальнікаў, вядомая пад назвай Бейт-Гілель, супрацьлеглая іншай сучаснай школе - школе Шамая

усякі нарматыўны габрэйскі закон, звычай або іх поўны комплекс. Галаха ўяўляе сабой шэраг юрыдычных устаноў, сфармуляваных аўтарытэтнымі рабіністычнымі юрыстамі і настаўнікамі. У вузкім сэнсе «жыць па правілах Галахі» азначае правільны і нарматыўны, з пункта гледжання іўдаізма, лад жыцця

«выгнанне». Тэрмін адносіўся да выгнання яўрэяў з іх радзімы. З цягам часу гэтае слова стала займела шырэйшае паняцце аб адсутнасці ў габрэяў усякай радзімы і аб іх становішчы вечных выгнаннікаў. У больш вузкім сэнсе «жыць у галуце» - значыць жыць у дыяспары, а таксама знаходзіцца ў стане духоўнага і фізічнага адчужэння

паводле равіністычнай традыцыі, маецца 613 запаведзяў, якія базіруюцца на Торы. З іх 248 зацвярджальных, 365 забаронных. Такія лічбы сімвалізуюць сабой той факт, што боскае служэнне павінна здзяйсняцца ўсімі часткамі чалавечага цела на працягу ўсіх дзён года. Па-старажытнаяўрэйску, запаведзь - міцва

у Бібліі гэтае слова адносіцца да рэлігійнага саюза, які заключаны паміж Богам і народам Ізраіля на гары Сінай, калі была перададзена Тора. У іўдаізме пад Запаветам разумеецца вечны саюз паміж Богам і народам Ізраіля, які грунтуецца на захаванні народам боскіх запаведзяў

традыцыйны габрэйскі мужчынскі галаўны ўбор

малітва, якая вымаўляецца смуткуючым па памерлым. Ёсць некалькі варыянтаў гэтай малітвы, якія гавораць у тых ці іншых абставінах. Большасць і з іх напісаны па-арамейску

дапушчальная, правільна прыгатаваная з пункту гледжання традыцыйнага іўдаізма ежа. Іудзейскія харчовыя забароны грунтуюцца на прадпісаннях Бібліі. Толькі парнакапытныя жвачныя жывёлы дапускаюцца для ўжывання ў ежу. Акрамя таго, малочныя прадукты не павінны ні захоўвацца, ні ўжывацца разам з мяснымі. З марскіх жывёл можна ўжываць у ежу толькі тых, хто мае плаўнік ці луску, т. е. рыбу. Хатняя птушка прыраўноўваецца да мясной ежы

"тлумачэнне мовы, ідэй, падзей Торы. Складаецца з двух вялікіх частак: пісаны Мідраш (Мідраш-Гала ха) і няпісаны Мідраш (Мідраш-Агада). Апошні ўключае ў сябе граматычныя тлумачэнні, тэалагічныя і этычныя вучэнні, легенды, прытчы

старажытны зборнік габрэйскіх законаў, складзены, выдадзены і перапрацаваны ў пачатку III ст. н.э. рабі Іегудам. Збор падзелены на 6 вялікіх і 63 малыя раддзелы. Гэта праца з'яўляецца працягам традыцый старажытных мудрацоў і ўяўляе сабой аснову пры абмеркаванні і вывучэнні Талмуда

вялікі біблейскі прарок, які вывеў яўрэяў з егіпецкага палону і даў ім Закон. Ён лічыцца першым прарокам і рэлігійным дзеячам на працягу ўсёй яўрэйскай гісторыі, якія не ведалі сабе роўных

вялікі рабі, які жыў у сярэднявеччы, лекар, навуковец і філосаф (1135-1204). Нарадзіўся ў Іспаніі, уцёк ад праследвання ў Марока, а адтуль у Егіпет. Яго працы ўключаюць каментарыі на Мішну, юрыдычную працу - Мішна Тора, выдатны твор габрэйскай філасофіі — «Даведнік для заблудшага»

«вартавы дзвярэй». Невялікая скрыначка з урыўкам тэксту з Бібліі, якая замацоўваецца на вонкавых (часам і на ўнутраных) дзвярах хаты

уласна «памазанец». Паводле старажытнага біблейскага ўяўлення, нашчадак цара Давіда ўсталюе эпоху міру і справядлівасці для народа Ізраіля і ўсяго свету. Надзея на сусветнага збавіцеля захоўвалася і развівалася ў класічным іўдаізме на працягу стагоддзяў. Аднымі яўрэямі месіянскі час разумеўся як час устанаўлення ўсеагульнай справядлівасці, іншымі — як час новага свету, які ўзнікне пасля Божага суда і прысуду. Пад тэрмінам "дні Месіі" можа разумець ўвесь перыяд такога абнаўлення свету, але не абавязкова дзейнасць канкрэтнай асобы

кружка для абмывання рук

свята сімвалізуе вяртанне яўрэяў з Егіпта ў Ханаану (тэрыторыю Ізраіля, Лівана і Іарданіі). Свята доўжыцца восем дзён, на працягу якіх яўрэі не ядуць таго, што прыгатавана на дражджах. Рытуальная трапеза (седар), якая суправаджаецца гімнамі, песнямі і традыцыйнымі апавяданнямі, сімвалічнае ўзнаўляе падзеі, звязанае з вызваленнем з егіпецкага палону

у габрэйскай традыцыі знаўца Закона. Роля рабі мянялася на працягу стагоддзяў. Традыцыйна рабі (па-руску раввин) выконвае ролю лідэра сваёй абшчыны. Гэты тытул можа быць прысвоены яму толькі пасля глыбокага вывучэння іудзейскіх тэкстаў і рэлігіі. Асоба рабіна самая пачытаемая ў яўрэйскай абшчыне

акронім (абрэвіятура прозвішча) рабі Саламона бен Ісаака (1040-1105), вялікага сярэдневекавога мудраца, які жыў у Францыі. Ён аўтар фундаментальнага каментарыя да Талмуда і адзін з самых ўшанаваных каментатараў Бібліі. Адрозніваючыся яснасцю, яго каментарыі выяўляюць сабой прамое разуменне тэксту

Сіён — старажытная назва Іерусаліма. У старажытнасці яно ўжывалася для абазначэння нацыянальнай радзімы яўрэяў. Менавіта ў гэтым сэнсе гэтае слова жыло на працягу стагоддзяў як выраз і сімвал нацыянальна-рэлігійнай надзеі на адраджэнне. Сіянізм нашага стагоддзя дапамагаў яўрэям вярнуцца ў Палестыну, яго намаганнямі ў 1948 г. была абвешчана дзяржава Ізраіль. Мэта сіянізму - палітычнае і духоўнае абнаўленне габрэйскага народа на сваёй старажытнай радзіме

цэнтральны інстытут абшчыннага і рэлігійнага жыцця яўрэяў. Архітэктура сінагог мянялася ў залежнасці ад часу і месца пабудовы, аднак заўсёды каўчэг, дзе ахоўваюцца скруткі Торы, глядзеў у напрамку да Іерусазлімскага Храма

традыцыйная трапеза на свята Вялікадня, якая ўключае ў сябе асаблівую ежу (без дражджэй), сімвалы, песні і апавяданні (Аггада). Парадак і чарговасць у правядзенні трапезы строга рэгулююцца. Само слова "седар" азначае «парадак»

шырокая накідка, якая апранаецца падчас ранішняй службы. Адмысловая махры і вузлы на ёй сімвалізуюць адданасць у выкананні боскіх запаведзяў. Мужчына хаваецца ў таліце, без махроў

першапачаткова гэта слова выкарыстоўвалася для абазначэння класічных тлумачэнняў Мішны. Тлумачэнні, якія перадаваліся вусна, вядомыя пад назвай Гемара, якая з'яўляецца таксама агульнай назвай і для самога Талмуда, і для працэсу яго вывучэння. Існуюць Вавілонскі і Іерусалімскі (Палестынскі) Талмуды

пяць першых кніг Бібліі. Словам «Тора» («настаўленне») часта абазначае вучэнне іудаізма ў цэлым

дзве чорныя скрыначкі, якія змяшчаюць цытаты з Бібліі, якія мужчыны і хлопчыкі (з моманту рэлігійнага паўналецця) умацоўваюць пры дапамозе спецыяльных раменьчыкаў на лобе і на руцэ падчас ранішняй малітвы

сёмы дзень тыдня ў iудаізме, субота, у які Тора загадвае яўрэям устрымлівацца ад працы.

яўрэйскі рытуальны духавы музычны (сігнальны) інструмент, зроблены з рога жывёлы. Мае вельмі старажытную гісторыю і традыцыю ўжывання, якая паходзіць з часоў Маісея. У яго трубяць падчас богаслужэння ў сінагозе на Рош ха-Шана (габрэйскі Новы год), Йом-Кіпур (Судны дзень, або Дзень адкуплення) і ў шэрагу іншых выпадкаў...

указка для чытання скруткаў Торы