Валожынская iешыва

Галоўны хрысціянскі сімвал - крыж. У мусульман - зорка і паўмесяц. У будыстаў - кола закона.

А ў іудзеяў шасціканцовая зорка?  Ці менора?  А можа хамса? Якія сімвалы існуюць у iудаізме?

Iудаізм уключае ў сябе мноства сімвалаў, якія маюць асаблівае значэнне ў гэтай рэлігіі і звязваюцца з яўрэйскай культурай і традыцыямі.

Скрыжалі Запавету

Дзве каменныя табліцы, на якіх, паводле Торы, былі напісаны Дзесяць запаведзяў. Іх перадаў Усявышні яўрэйскаму прароку Машэ, як сведчанне саюза паміж Богам і яўрэйскім народам.

Скрыжалі Запавету
Менора

Храмавы свяцільнік - залаты сяміражковы падсвечнік на сем свечак (сямісвечнік).

З'яўляецца адным з самых старажытных сімвалаў іўдаізма і яўрэйскіх рэлігійных атрыбутаў.

У XX–XXI стагоддзях Менора (разам з зоркай Давіда) з'яўляецца найбольш распаўсюджанай нацыянальнай і рэлігійнай яўрэйскай эмблемай.

Менора
Скрутак Торы

Рукапісны пергаментны скрутак з тэкстам Пяцікніжжа Майсеева (Торы), які выкарыстоўваецца для штотыднёвага публічнага чытання ў сінагозе, з'яўляецца галоўным сакральным прадметам у талмудычным іудаізме.

Скрутак Торы
Маген Давід — шасціканцовая зорка

Самы вядомы габрэйскі сімвал (у перакладзе з іўрыту «шчыт Давіда»).

Гэты сімвал можна ўбачыць на габрэйскім доме, сінагозе, атрыбутах габрэйскай культуры і сцягу Дзяржавы Ізраіль.

Ён прадстаўлены двума аднолькавымі роўнабаковага трыкутнікамi. Адзін разгорнуты вяршыняй уверх, другi — вяршыняй уніз. Трыкутнікі накладзеныя адзін на адзін, утвараючы правільны шасцікутнік.

Маген Давід — шасціканцовая зорка
Выява рук і збана на надмагіллі

Пара рук з разведзенымі пэўным чынам пальцамі - сімвал Ааронава благаславення - «благаславенне святароў». Гэты знак паказвае на тое, што пад гэтым надмагіллем пахаваны коэн - нашчадак старажытнага роду першасвятароў, які пры жыцці благаслаўляў габрэйскі народ, трымаючы рукі ў такім становішчы.

Выява збана з вадой на надмагільным камяні з'яўляецца адметным знакам магілы лявіта, чалавека, які не з'яўляецца коэнам. Гэты сімвал нагадвае аб тым, што калісьці лявіты абмывалі з такіх збаноў коэнам рукі перад тым, як тыя благаслаўлялі народ.

Выява рук і збана на надмагіллі
Упрыгожванне на Торы: львы і арлы

Леў у іудаізме з'яўляецца вечным сімвалам калена Йегуды, з якога пайшлі цары Ізраіля - Давід і Шлома. Гэтыя жывёлы згадваюцца ў вядомых словах рабі Йегуды бен Тэймы: «Будзь дзёрзкі як тыгр і лёгкі як арол, хуткі як алень і магутны як леў, выконваючы пажаданне Айца твайго, які на нябёсах». І яго ж словамі кажа цар Давід, усхваляючы загінуўшых у баі Шаўля і Ёнатана, паказваючы, што былі яны «хутчэй арлоў і мацней львоў» у сваім боскім служэнні.

Упрыгожванне на Торы: львы і арлы
Чатыры віды раслін (арба мінім) на свята Суккот

Чатыры віды раслін, якія выкарыстоўваліся разам на свята Суккот - этрог (выгляд цытрона); лулаў (пальмавая галіна); адас (мірт); арава (вярба). Гэтыя расліны лічыліся адмысловым габрэйскім сімвалам і нават чаканіліся на манетах часоў паўстання Бар-Кохбы (132-135 гг. н.э.)

Чатыры віды раслін (арба мінім) на свята Суккот
Сем відаў раслін

Мудрацы іудаізму размеркавалі віды ежы па значнасці. Першымі ў спісе паставілі «сем відаў пладоў, якімі славіцца зямля Ізраіля», а, менавіта: пшаніца, ячмень, алівы, фінікі, вінаград, інжыр, гранат. Гэтымі раслінамі Зямля Ізраіля «гадуе» габрэйскі народ.

Сем відаў раслін
Голуб і галіна алівы

Голуб з аліўкавай галіной стаў універсальным сімвалам свету з-за прыведзенай у Торы гісторыі пра галубку. Ной пасля Вялікага Патопу адправіў яе праверыць, ці сышлі з зямлі воды? Першы раз галубка вярнулася ні з чым. На другі прынесла ў дзюбе галіну аліўкавага дрэва, паказваючы, што расліны паціху ажываюць. Трэці раз галубка не вярнулася, і Ной зразумеў, што зямля канчаткова высахла, і можна без страху выходзіць з каўчэга.

Голуб і галіна алівы
Хай — жыццё

Па ўзроўню папулярнасці сярод яўрэйскіх сімвалаў адразу пасля шасцікутнай зоркі ідзе, мабыць, слова «хай". У перакладзе з іўрыту яно азначае "жыццё". Часцей за ўсё гэтае слова можна сустрэць на ўпрыгожваннях ці хатніх амулетах. Гэтае слова складаецца ўсяго з двух літар, хет і юд, якія ў суме даюць лікавае значэнне 18. Таму сярод габрэяў распаўсюджана традыцыя - дарыць грашовыя падарункі і рабіць ахвяраванні ў сумах, кратных ліку 18.

Хай — жыццё
Шчыт Макавеяў

Традыцыя згадвання слова מכבי (макавей) на рэкламных плакатах, сцягах адносіцца да перыяду Другога Храма. У гэты час невялікая група яўрэяў, якіз звалі Макавеямі, пачала паўстанне супраць сваіх прыгнятальнікаў-грэкаў і атрымала перамогу. У памяць аб гэтай падзеі ў іўдаізме з'явілася свята Ханука. З таго часу слова מכבי (макавей) сімвалізуе цудоўнае пераадоленне сур'ёзных праблем кімсьці невялікім і не вельмі дужым.

Шчыт Макавеяў
Нагруднік першасвятара

Гэты сімвал сустракаецца ў сінагогах у выглядзе вышыўкі на фіранцы, якая пакрывае арон аКодэш (каўчэг для скруткаў Торы ў сінагозе), у якім захоўваюцца скруткі Торы.

Нагруднік (хашэн) быў адным з васьмі прадметаў, якія складалі адзенне першасвятара (коэн гадоль), якое той насіў падчас службы ў Святым Храме. У нагрудніку змяшчаецца 12 каштоўных камянёў, якія сімвалізуюць 12 каленаў Ізраіля.

Нагруднік першасвятара
Хамса — рука (гэта, хутчэй, ізраільская традыцыя цяпер, вядомая, як “Божая Рука”)

Сіметрычная выява далоні з вялікімі пальцамі з двух бакаў з'яўляецца асаблівым сімвалам ва многіх культурах, уключаючы іўдаізм. Звычайна выкарыстоўваецца як ахоўны амулет ад сурокаў. У цэнтры хамсы часцей за ўсё малююць вока, рыб, шасцікутную зорку ці слова "хай".

Хамса — рука (гэта, хутчэй, ізраільская традыцыя цяпер, вядомая, як “Божая Рука”)